(USASABAH ve Ajanslar)
Yurtdışında yaşayan vatandaşların Türkiye'deki seçimlerde, bulundukları ülkede oy kullanmasını kolaylaştırmayı ve vatandaşlık hukukundan kaynaklanan sorunların ortadan kaldırılmasını amaçlayan yasa tasarısı, TBMM Genel Kurulu'nda kabul edililerek yasalaştı.
Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, YSK'ya, yurtdışı seçmenler ile ilgili olarak kurulacak "Yurtdışı İlçe Seçim Kurulu"na seçim takvimi süresince Dışişleri Bakanlığı'ndan en az bir daire başkanı statüsünde kamu çalışanını görevlendirme imkanı veriyor. Kanunda, Yurtdışı İlçe Seçim Kurulu'nun görev ve yetkileri ayrıntılı olarak düzenleniyor.
Yurtdışı seçmen listeleri, yurtdışında sandık kurulmasına karar verilen temsilciliklerinin görev çevreleri gözetilerek ve yurtdışı seçmen kütüğü esas alınarak YSK tarafından oluşturulacak ve elektronik ortamda ilan edilecek.
Kanunla, sandık alanı, sandık yeri ve düzenin sağlanması konusunda; yurtdışında belirlenen mahallelerde ve gümrüklerde, sandık kurulu başkanına, uzaklık ve mesafe belirlenmesinde takdir yetkisi veriliyor.
Yurtdışı seçmenlerin oy kullanmasında; sandık, gümrük kapılarında oy kullanma veya elektronik oylama yöntemlerinin birlikte veya ayrı ayrı uygulanmasına, seçim türüne ve yabancı ülkenin durumuna göre Dışişleri Bakanlığı'nın görüşü alınarak YSK tarafından karar verilecek. Yurtdışı seçmen kütüğüne kayıtlı seçmenlerin oy kullanmalarına yönelik iş ve işlemlerde Dışişleri Bakanlığı'nın bilişim altyapısından faydalanılabilecek. Dışişleri Bakanlığı, YSK'nın belirleyeceği usul ve esaslar çerçevesinde kullanılacak olan bilişim altyapısının oluşturulması ve güvenliği için gerekli tedbirleri alacak.
Seçimden 7 gün öncesine kadar oy verme imkanı
Yurtdışı seçmen kütüğüne kayıtlı bulunan seçmenler, yurtdışı temsilciliklerde ve ihtiyaç duyulması halinde yerel makamların uygun göreceği diğer yerlerde kurulacak seçim sandıklarında seçimin yapılacağı günün 45 gün öncesinden başlamak üzere YSK tarafından belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde düzenlenen oy verme gün takvimine göre, seçim gününden önceki 7. gün saat 17.00'ye kadar oy kullanabilecek. Ancak, yabancı ülkedeki seçmen sayısı gözetilerek oy kullanma gün süresi, Dışişleri Bakanlığı'nın görüşe alınarak YSK tarafından kısaltılabilecek.
Oy kullanma saatleri mahalli saat ile 08.00-17.00 arasında olacak. Yabancı ülkenin durumu gözönünde tutularak, seçmenlerin, hangi yurtdışı temsilciliğinde tatil günleri dahil 24 saat, hangilerinde daha az süreyle oy kullanabileceğine Dışişleri Bakanlığı'nın görüşü alınarak YSK tarafından karar verilecek ve bu karar elektronik ortamda ilan edilecek.
Yabancı ülkede yaşayan seçmen sayısının fazlalığı halinde; YSK, oy kullanmanın başladığı tarihten itibaren 30 gün boyunca her seçmenin kendisi için belirlenen günlerde ve sandıkta, bu süre içinde oy kullanamayan seçmenlerin ise yabancı ülke için belirlenen son oy verme gününden öncesi 10 gün içinde belirlenen sandıkta oy kullanmalarını sağlayacak.
Özel oy pusulası
Hangi yurtdışı temsilciliğinde ve mahalde sandık kurulacağı; sandık kurulunun hangi görevlilerden oluşacağı; Dışişleri Bakanlığı'nın görüşü alınarak YSK tarafından belirlenecek. Bu belirlemeye göre; sandık kurulu başkan ve üyelerinin seçimi, yurtdışı ilçe seçim kurulunca yapılacak. Sandık Kurulu; bir kamu görevlisi üye ve son milletvekili genel seçiminde Türkiye genelinde en çok oy alan 3 siyasi partinin bildirikleri birer isimden oluşacak ve aynı usulle yedek üye seçilecek. Siyasi partiler üye bildirmezse, eksiklik, kamu görevlileri veya seçmenler arasından seçilecek üyeyle doldurulacak. Sandık kurulu başkan ve üye seçimleri, yurt dışında öncelikle sandığın kurulacağı yerde görevli kamu görevlisi ve seçmenler arasından yapılacak.
YSK özel olarak imal ettirdiği oy pusulası ile özel renkte bastırılmış oy zarflarını Yurt Dışı ilçe Seçim Kuruluna gönderecek. Yurtdışında kullanılacak olan oy sandıkları, oy kullanma kabinleri ve diğer araçların ebatları dahil tüm özellikleri ile bir sandıkta oy kullanacak seçmen sayısı, yabancı ülkenin durumu gözönünde tutularak Dışişleri Bakanlığı'nın görüşü alınarak YSK tarafından farklı olarak belirlenecek.
Oy kullanacak seçmenin Türkiye Cumhuriyet kimlik numarasını taşıyan nüfus cüzdanı, resmi belgeler veya pasaportundan kimliği tespit edilecek, bilgisayar destekli merkezi seçmen kütüğü sistemi üzerinden diğer yöntemlerle oy kullanıp kullanmadığı kontrol edilecek.
Sandık kurulları tarafından her gün oy verme süresinin bitimi olan 17.00'de veya başka bir bitim saati belirlenmişse bu saatte sandık açılacak, çıkan oy zarfları açılmadan adedi, oy kullanan seçmen sayısı ve bunların birbirine uygunluğu tutanakla tespit edilecek.
Yurtdışı İlçe Seçim Kurulunca, yurt içerisinde oy verme süresi bittikten sora, yurtdışından ağzı mühürlü olarak gelen oy torbaları, genel esaslara uygun bir şekilde Yurtdışı İlçe Seçim Kurulunun denetimi altında, sandık kurullarına açtırılarak sayım ve dökümü yaptırılacak, tutanak altına alınacak. Bu tutanaklar esas alınarak birleştirme işlemlerine ilişkin tutanak düzenlenecek ve sonuçlar Ankara İl Seçim Kuruluna iletilecek. Ayrıca, geçici gümrük kapısı seçim kurullarından gelen geçici birleştirme tutanağındaki sonuçlar kendi içeresinde birleştirilecek ve bu sonuçlar Ankara İl Seçim Kurulu'na iletilecek.
Mavi kart
Doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni alarak Türk vatandaşlığını kaybedenlere ve altsoylarına verilecek Mavi Kart, değerli kağıtlar arasında sayılıyor. Bu kişiler elektronik ortamda tutulan "Mavi Kartlılar Kütüğüne" kaydedilecek. Bu kütüğe kaydedilenler, her türlü nüfus olaylarını yurtiçinde nüfus müdürlüklerine, yurtdışında ise dış temsilciliklere beyan etmekle yükümlü olacak.
Doğumla Türk vatandaşı olup ta çıkma izni alarak Türk vatandaşlığını kaybedenler ve üçüncü dereceye kadar olan altsoyları, istisnalar dışında Türk vatandaşlarına tanınan haklardan aynen yararlanmaya devam edecek. Milli güvenliğe ve kamu düzenine ilişkin hükümler saklı olacak.
Bu madde kapsamında bulunan kişilerin seçme ve seçilme, muafen araç veya ev eşyası ithal etme hakları ile askerlik hizmetini yapma yükümlülüğü olmayacak.
Sosyal güvenliği ilişkin kazanılmış hakları saklı olup, bu hakların kullanımında ilgili kanunlardaki hükümlere tabi olacaklar.
Bu madde kapsamındakiler bir kadroya dayalı ve kamu hukuku rejimine tabi olarak asli ve sürekli kamu hizmetlerinde bulunamayacak ancak kamu kurum ve kuruluşlarında işçi, geçici veya sözleşmeli personel olarak çalıştırılabilecekler.
Bakanlar Kurulu gerekli görmesi halinde üçüncü dereceden itibaren hangi dereceye kadar altsoylarının bu maddede tanınan haklardan faydalanabileceğini belirleyecek.
Bu madde hükümlerinden yararlanacak olan altsoyların, üstsoyu ile soy bağını belgelendirmesi gerekecek. Haklardan yararlanmak için Mavi Kart'ın ibrazı yeterli olacak.
Açık adrese göre kayıt
Kanunla, Nüfus Hizmetleri Kanunu'nun "Yerleşim yeri adresi yurtdışında olan Türk vatandaşlarının adres kayıtları yaşadıkları ülkenin ve şehrin adı itibarıyla tutulur" fıkrası yürürlükten kaldırılıyor. Yurtdışında yaşayan vatandaşlar da yurtiçinde yaşayanlar gibi açık adres esasına göre kayıt altına alınacak.
Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunda yapılan değişikliklerle, "Yabancı Öğrenciler Daire Başkanlığı"nın ismi "Uluslararası Öğrenci Daire Başkanlığı", "İnsan Kaynakları ve Destek Hizmetleri Daire Başkanlığı"nın adı "İnsan Kaynakları Daire Başkanlığı" olarak değiştiriliyor ve ayrı bir birimi olarak "Destek Hizmetleri Daire Başkanlığı" oluşturuluyor.
2017 yılına kadar milletvekili seçimi, Cumhurbaşkanlığı seçimi ve halk oylamalarında kimlik numarası esas alınarak veya mevcut bilgilerle Yurtdışı Seçmen Kütüğü oluşturulabilecek.
Kanunla, Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı'na 1 daire başkanı ve 6 mühendis kadrosu ihdas ediliyor.
