(USASABAH)
Nur Özkan Erbay / WASHINGTON DC
ABD'nin Orta Doğu politikalarını belirleyen kapalı kutusu Dennis Ross görevinden ayrıldıktan sonra ilk kez konuştu.
Washington Enstitüsü'ndeki konferansının ardından USASABAH'ın Türkiye'nin İsrail'den Özür ve Tazminat taleplerine ilişkin sorusuna da yanıt veren Ross, "Her iki tarafin da aradaki görüş ayrılıklarının giderilmesine yönelik çabaları sürdürmesi gerektiğine inanıyorum" dedi.
Obama Yönetiminde, ABD'nin Orta Doğu politikalarının belirlenmesinde en önemli isimlerden biri olan Ross, Beyaz Saray'daki son görevinde Orta Doğu Barış müzakerelerinin sürdürülmesinde anahtar bir görev üstlenmiş ancak İsrail'in yasa dışı yerleşim yeri inşaatını durdurmaya ikna edilmesinde etkili olamamıştı.
Aynı zamanda ABD'deki İsrail lobisinin en etkili kurumlarından olan AIPAC ve onun yan düşünce kuruluşu Washington Institute'ün de kurucularından biri olan Ross, ABD'nin İran ve İsrail politikalarının belirlenmesinde de belki de son 30 yılın en etkili isimlerinden biri oldu.
Carter, Reagan, Bush I ve Clinton'un Başkanlıkları döneminde gerek Dışişleri Bakanlığı'nın çeşitli birimlerindeki görevlerinde çalışmış gerekse ABD başkanlarına danışmanlık yapmış olan Ross, Washington Enstitüsü'nde geçtiğimiz gün verdiği konferansta, Arap Halk ayaklanmaları ile yeniden şekillenen Orta Doğu ile Amerika ilişkilerinin bugünü ve yarınına ilişkin çarpıcı değerlendirmelerde bulundu.
***
ABD yönetiminin Türkiye-İsrail ilişkilerini onarmak için yoğun olarak çalıştığını ve bunun önemli bir hedef olmaya devam ettiğini söylüyorsunuz. Diğer taraftan da ilişkilerin düzelmesi için Türkiye'nin özür ve tazminat taleplerinin karşılanması gerekiyor. Bu konuya ilişkin görüş ve önerileriniz nelerdir?
"Evet Türkiye'nin bu taleplerinin olduğu doğru. Gelinen noktada, Türkiye ve İsrail'in uzlaşma için ayrı düşündükleri noktalar üzerinden bir çıkış yolu bulmaya çalıştıklarını düşünüyorum. Bu konu henüz çözümlenmiş değil ancak bu farklılıkların üstesinden gelme yolundaki çabalarımızı sonlandıracağımız anlamına gelmiyor.
Peki sizin şahsi görüşleriniz nelerdir?
"Açık bir şekilde görülüyor ki Türk hükümeti İsrail ile ilişkilerin onarılabilmesi için özür ve tazminat konusunda bir çözüme ihtiyaç duyulduğuna inanıyor. İsrail bunu yapmaya hazırlıklı görünmedi henüz bugüne kadar. Ancak bu çabaları durdurmamamız gerektiğini düşünüyorum."
Sizce İsrail bu çözüm formülünü benimseyecek mi ?
"Bence İsrail hükümeti iki ülke arasında tartışılan konularda yaşanan görüş farklılıklarının üstesinden gelmek için ilgili görünüyor ve bunun üzerinde çalışıyor. Göreceğiz…"
En azından kısa vadede İsrail'den olumu bir adım gelir mi?
"Bilmiyorum…"
"İSRAİL-TÜRKİYE İLİŞKİLERİNİN DÜZELMESİ ABD'NİN ANA HEDEFİ"
Konferansın soru cevap bölümünde Türkiye'nin İsrail ile ilişkileri, bölgedeki rolüne ilişkin sorulara da yanıtlayan Ross'un Türkiye'ye ilişkin tespitleri ise şunlar:
*"Hiç kuşkusuz Türkiye, bölgedeki birçok kesim tarafından, cazibeye sahip bir çeşit modeli ihtiva eden bir ülke olarak görülüyor. Ekonomik açıdan başarılı olmuş ve İslam ile demokrasiyi harmanlayabilmiş bir ülke. Gayet tabi bir cazibe kaynağı olabilir."
*"ABD, Türkiye-İsrail ilişkilerini onarmak için sıkı çalıştıyor ve bundan sonra da önemli bir hedef olmaya devam edecek. Türkiye ile İsrail, ABD'nin iki müttefiki. 'Sadece bizimle değil, kendi aralarında da işbirliği yapmaları çıkarımızadır."
*"Türkiye-İsrail ilişkisi bölgedeki gelişmeler paralelinde daha da önemli hale geldi. Suriye'de yaşananlara bakın; bu hem Türkiye hem de İsrail'i yakından ilgilendiriyor ve iki ülke arasında işbirliğinin bir temeli olabilir."
*"Türkiye İran'la da giderek artan bir rekabet içinde. Türkiye, komşularıyla sıfır probleme sahip olduğunu vurgulamış olabilir, ama şu an ortadaki gerçek bu değil."
*"Şu anki koşullar göz önüne alındığında, Türkiye ile İsrail arasındaki stratejik ilişkilerin değeri çok büyük. İsrail açısından baktığımızda da, bölgede birçok bilinmeyene sahip olduğunuzda, Türkiye ile ilişkileri yeniden tesis etmek için sıkı çaba göstermek gerekir."
