ABD'de ırkçılıkla mücadelenin sembol isimlerinden olan ve 21 Şubat 1965'te suikasta kurban giden siyahi Müslüman lider Malcolm X ile mirası, Harlem'de adının verildiği bulvar ve pazarın yanı sıra hemen her sokakta yaşatılmaya devam ediyor.
Yaşadığı dönemde ABD'de egemen olan ırkçılığa karşı verdiği etkili mücadeleyle tüm dünyada kitlelerin büyük saygısını kazanan Malcolm X, özellikle siyahi Amerikalılar için ilham kaynağı olmayı sürdürüyor.
New York'ta çoğunlukla Afrika kökenli Amerikalıların yaşadığı Harlem'de hemen her köşede ikinci el kitaplar, posterler, tişörtler ve şapkalar satan sokak satıcılarının tezgahlarında ve hediyelik eşya dükkanlarında Malcolm X'in izine rastlanıyor.
Suikasta kurban gitmesinin 53. yılında AA muhabirinin Harlem'de konuştuğu siyahi Amerikalılar, Malcom X'i anlattı.
Harlem'de yaşayan siyahi Amerikalı Aisha McBride, ''Malcolm X ismini, daha önce televizyonlardan duyuyordum. 17-18 yaşlarında Harlem'e taşındığımdan bu yana hemen her köşe başında izine rastladığım Malcolm X'i ve bıraktığı mirası daha iyi tanımaya, anlamaya ve öğretilerini uygulamaya başladım.'' dedi.
Malcolm X adının kendisi için ''mücadele ve savunma" anlamına geldiğini ve siyahi Müslüman liderin karanlıktan çıkarak verdiği mücadelesiyle çok sayıda kişiye örnek olduğunu vurgulayan McBride, "Hayatta olsa bugün yaşananlar karşısında hayal kırıklığına uğrardı. Keşke daha uzun yaşayabilseydi, mücadeleye devam eder ve büyük değişiklikler yapabilirdi.'' diye konuştu.
Sokak satıcısı Abdul Osman, Malcolm X adının kendisine ve halkına olgunluğu, kendi kendine yetmeyi, cehaleti yenmeyi, doğruya ulaşmayı ve hatalarını nasıl düzeltmeleri gerektiğini öğrettiğini söyledi.
Malcolm X'in bir dönem uyuşturucu sattığını, alkol sorunu olduğunu, hapse girip çıktığını, daha sonra ise dönüşüm geçirdiğini anlatan Osman, ''Ben de benzer tecrübeler yaşadım. Hapishane tecrübem oldu. Onu örnek aldım ve hayatımı değiştirdim. Şimdi insanlara hırsızlık yapmak yerine çalışarak kendi hayatlarını kazanmayı, kendileri ve içinde yaşadıkları toplum için iyi şeyler yapmayı öğretiyorum.'' dedi.
Hristiyan, Müslüman ya da Yahudi olsun birbirinden farklı olan, farklı düşünen herkesin birbirine saygı göstermesi ve farklılıklarıyla birbirlerini güçlendirmesi gerektiğini söyleyen Osman, ''Dünyanın birliğe, barışa ve değişime ihtiyacı var.'' ifadesini kullandı.
İkinci el kitaplar satan Nova Fuller de bir zamanlar Harlem sokaklarında yürüyen Malcolm X'in ruhunun Harlem'de yaşatıldığını söyledi.
Yaşadığı dönemde çok sayıda kişinin insan haklarından, özgürlüklerden, eşitlikten bahsettiği için Malcolm X'in ''deli'' olduğunu düşündüğünü belirten Fuller, onun bu özgürlükler ve değişim için ölene kadar mücadele ettiğini kaydetti.
Malcolm X'in yaşam öyküsü
Asıl adı "Malcolm Little" olan Malcolm X, siyahi Amerikalıların özgürlüklerine kavuşamayacağına ve Afrika'ya dönmeleri gerektiğine inanan Earl Little adlı bir vaizin oğlu olarak 1925'te dünyaya geldi.
Henüz 5 yaşındayken babasını faili meçhul bir cinayete kurban veren ve annesi akıl hastanesine kapatılan Malcolm, yoksulluk ve zorluklar içinde geçen çocukluğun ardından 1946'da hırsızlıktan hapse mahkum edildi.
Bu dönemde siyahi milliyetçiliği savunan Nation of Islam (İslam Milleti) hareketinin lideri Elijah Muhammed'in görüşlerini benimseyen Malcolm, 1952'de cezaevinden çıkınca bu harekete katıldı. O tarihten itibaren tanınması mümkün olmayan Afrikalı atalarının soyadını temsil etmesi nedeniyle X soyadını kullanmaya başlayan Malcolm, karizmatik kişiliği, enerjisi, sözünü sakınmayan ve hararetli hitap tarzı sayesinde kısa sürede hareketin önde gelen yüzlerinden biri oldu.
Zaman içinde hareketin odak noktaları, kullandığı yöntemler ve dine bakış konularında Elijah Muhammed ile anlaşmazlığa düşen Malcolm X, 1964'te Nation of Islam'dan ayrıldı.
Hayatının son döneminde Amerikan toplumunun ırk problemini çözmesi için İslam dinini anlaması gerektiğini ve tüm ırkların kardeşliğini esas alan insan hakları mücadelesini savunan Malcolm X, bu dönemde El-Hajj Malik El-Shabazz (el-Hac Malik eş-Şahbaz) ismini kullanmaya başladı.
Malcolm X, 21 Şubat 1965'te Harlem'de konuşma yaparken vurularak öldürüldü.
Nation of Islam üyesi üç kişinin cinayet suçundan mahkum edilmesine rağmen, suikastın arkasında hayatının son döneminde Malcolm X'i sıkı takip altında tutan Federal Soruşturma Bürosunun (FBI) olduğuna dair iddialar ortaya atıldı.
Siyahi Müslüman lider Malcolm X'in, Afro-Amerikan edebiyatının önemli eserlerinden "Kökler" romanının yazarı Alex Haley ile kaleme aldığı hayat hikayesi, 20. yüzyılın en önemli otobiyografilerinden biri olarak gösteriliyor.
AA - NEW YORK
