İstanbul Sulh Ceza Hakimliği'nin verdiği yakalama kararıyla, Fethullah Gülen hakkında kırmızı bülten çıkarılıp ABD'den istenmesi için ilk somut adım atılırken, şimdi gözler "ABD-Türkiye suçlu iadesi karnesi"ne çevrildi. Türkiye, yakın dönemde ABD'ye dolandırıcılıktan adam öldürmeye kadar pek çok suçtan aranan suçluları iade etti. Terör suçundan aranan bir isim ise uzun süredir iade amaçlı tutuluyor.
Her iki ülkede de suç olması şartı var
ABD ile Türkiye arasında, Avrupa ülkeleri ile olduğundan farklı bir "iade sözleşmesi" bulunuyor. "Suçluların Geri Verilmesi ve Ceza İşlerinde Karşılıklı Yardım Antlaşması" adını taşıyan bu sözleşmeye göre bir suçlunun ABD'den Türkiye'ye veya Türkiye'den ABD'ye iade edilebilmesi için eylemin her iki ülkede de suç olması koşulu bulunuyor. Bu istisnai sözleşmeye rağmen Türkiye son dönemde ABD'ye, farklı suç türlerinden çok sayıda suçlu iade etti.
Türkiye'nin son 5 yılda ABD'ye verdiği suçluların başında, ABD ekonomisi sarsan gayrimenkul finansman sistemi Mortgage skandalının kadın aktörü geliyor. Virjinya kökenli genç kadın Diane Frederick Atari, ülkesinde 50 milyon dolarlık kredi dolandırıcılığı nedeniyle aranıyordu. ABD'de emlak şirketi bulunan Atari hakkında, "Haraç alma, kara para aklama ve kredi alabilmek için yalan beyanda bulunma" suçlarından uluslararası arama kararı bulunuyordu. Atari, 18 Şubat 2011'de ABD'ye iade edildi.
ABD'ye iade edilen ve iadesi istenenler arasında, cinayet sanıkları da dolandırıcılıktan arananlar da bulunuyor. Türkiye'nin 2009'da ABD'ye iade ettiği Ürdün uyruklu Fahed Kutkut, adam öldürmek ve büyük miktarda hırsızlıktan aranıyordu. Yine 2009'da iade edilen Ukrayna uyruklu Yuri Zinchenko ise insan kaçakçılığı, kara para aklama, çete oluşturma suçlarından yargılanıyordu.
Kırmızı bültenle aranıyordu
İran uyruklu Sayed Hadi Mahdavi Mortazavi ise kara para aklama ve bilişim sistemlerini kullanarak dolandırıcılıktan aranıyordu, ABD'ye iade edildi.
ABD'ye iade edilen diğer bir isim, Irak'ta ABD askerlerinin ölümüne neden olduğu ileri sürülen Suriyeli Ahmed İbrahim el-Ahmed oldu. 2005-2010 arasında radyo dalgalarını kullanarak tetiklenen özel patlayıcılarla ABD hedeflerine sayısız saldırılar düzenlediği sanılan el-Ahmed'in Irak merkezli "1920 Devrim Tugayları" adlı grupla bağlantılı olduğu belirtilen ve kırmızı bültenle aranan El-Ahmed geçtiğimiz ağustosta ABD'ye iade edildi.
Terör suçlusu gizli bir yerde
ABD'nin terör suçundan aradığı Ahmed Diini'nin iade süreci ise halen devam ediyor. Somali kökenli Diini, geçen mart ayında kırmızı bültenle aranırken Türkiye'de yakalandı. ABD ile Türkiye arasındaki sözleşme gereği, iade amaçlı tutuklandı. İade sözleşmesinin hükümleri gereği ABD'ye, iade dosyasını tamamlayıp göndermesi için süre verildi. Diini, İstanbul'da bir cezaevinde tutuluyor. Nerede kaldığı ise güvenlik gerekçesiyle açıklanmıyor.
ABD ile Türkiye arasında bir başka iade süreci de, "teşekkül halinde vergi kaçakçılığı ve dolandırıcılık" suçlarından aranan Brezilya kökenli Domingos Neto Trofino için işlemişti. Türkiye, bu sanığın iade talebini ise "suçun zamanaşımına uğramış olması" gerekçesiyle reddetti. Türkiye ile ABD arasındaki "Suçluların Geri Verilmesi ve Ceza İşlerinde Karşılıklı Yardım Antlaşması", suç zamanaşımına uğramışsa, iade talebine konu olan kişinin iade isteyen ülkeye verilmeyeceğini içeriyor.
(SABAH)
