Cenevre'den 3 bin kilometre ötede bir çöl ülkesi olan Umman'da yapılan ikinci dikkate değer gelişme ise Suriye'yi iç savaşa sürükleyen Beşar Esed rejiminin, muhalifler ile görüştüğü iddiaları oldu. Umman'da çıkan Raialyoum gazetesinde yer alan habere göre Umman, Suriye rejimi ve muhalifler arasında birtakım gizli görüşmelere ev sahipliği yapıyordu. Körfez diplomatlarına dayandırılan haberde Suriye rejiminin dışişleri bakanlığının resmi temsilcileri ve muhalefette yer alan iki partinin üyeleri Muskatta gizlice otelde bir araya geldiği söyleniyor. Görüşmenin garantörlüğünü ise ABD'nin yaptığı bilgisi yer alıyor. Umman'ın Suriye konusunda tavrı ''tarafsız'' ve ''ilgisiz'' olurken, böyle bir görüşmenin siyasetten uzak bir yer de yapılması dikkat çekici. Keza Umman, içerisinde bulunduğu Körfez bloğuna karşı herhangi farklı bir politika geliştirmiş değil.
Esed'in kalmasını isteyen başta Rusya, İran, İsrail'e karşı; gitmesini isteyen, içerisinde Türkiye'nin de bulunduğu Sünni bir blok mevcut. Suriye rejimi içerisinde yer alan Esed'ın askerleri, El Kaide bağlantılı gruplar, Özgür Suriye Ordusu ile İslami Cephe ve PYD yönetiminin Suriye'de nasıl bir denklem oluşturacağı bilinmiyor. Nusayri rejimi gibi küçük kliklerin iktidar olduğu geçmiş dönemlerde yaşananları akılda tutarsak bu grupların yer aldığı bir Suriye'nin Irak'tan beter olabileceğini görebiliriz. Öte yandan sürekli ertelenen Cenevre görüşmeleri öncesinde dağılmak ile karşı karşıya kalınan Suriye muhalefeti yeniden bir güçle toparlanmak istiyor. El Kaide, Kürtlerin ve Hizbullah'ın farklı bağlamlarda nüfus bulabildiği Suriye gittikçe farklı bir yapıya bürünüyor.
Neden Umman?
Umman Sultanlığı, ılımlı politikaları, hem de Körfez ülkelerine karşı sessiz ve olumlu yaklaşımlarıyla bilinen bir devlet. Şii çoğunluğun bulunduğu körfez bloğuna karşı ılımlı ve yumuşatıcı politikaları ve Arap baharı sürecindeki etkisizliği bu ülkeyi dış siyasetten izole etmişti. Umman'ın bu kadar ön plana çıkma sebebi genel itibariyle İran nükleer anlaşması, Fakat bu ülkenin Körfez de hissedilen Suudi etkisinden kendini kurtarmak istediği, gelecekte İsviçre – Türkmenistan gibi 'tarafsız devlet' olma amacını taşıdığı biliniyor. Bu amaçla da gündelik politika çabalarından kaçınıyor. İran'da iki yıldan uzun süre cezaevinde tutulduktan sonra serbest bırakılan ABD'li Shane Bauer ve Josh Fattal'ın Umman'ın başkenti Muskat'ta ailelerine kavuşması Umman'ın bu aracı rolünü iyice belirginleştirmişti. Ancak Umman yakınlaşma bağlamında 'İran ya da Sünni Arap ülkelerine paralel politikalar üretiyor.' denilemez. Umman'ın etki alanına girebilecek ülke Suudi Krallığı değil, aşiretler bağlantısıyla Yemen olabilir. Etki profili bu kadar düşük olan bu çöl ülkesinde yapılan bu görüşmeler, hem Körfezi hem de İran etkisini dış politikasında hedef haline getiren Suudi Arabistan rejimini tehdit ediyor.
Katar by-pass mı edildi?
Umman'ın bu süreçte ön plana çıkması ise Katar'ın Suriye konusundaki etkisini yitirdiği izlenimini yaratıyor. Suriye'nin eski başbakanı Riyad Hicab'ın Katar kraliyet ailesi tarafından korunuyor olması, Umman'da gerçekleştiği iddia edilen gizli görüşmelerin ortaya çıkışıyla bir kafa karışıklığı yarattı. Akıllara Katar süreçte by-pass mı oluyor düşüncesi geliyor.
Suriye Halkının Dostları toplantılarına defalarca ev sahipliği yapan Katar, Suriye konusunda şu anlık başrol oyunculuğundan karakter oyunculuğuna doğru geçmiş durumda. Katar, Suriye konusunda tıpkı Mısır'da olduğu gibi çok fazla ön plana çıkmak istemiyor. Emir değişikliği sonrasında içeride Monroe doktrini uygulayan Katar emirliği, ''iç politika ve kimlik inşasına'' hız vermiş durumda. Mısır da kaybedilen milyar dolarlar, Suriye ve Gazze'ye yardımın devam etmesi, prestijin korunması adına Emir Tamim dış politika da çok fazla risk almamaya itiyor. Umman'da yapıldığı iddia edilen bu görüşmenin doğruluğu kanıtlanırsa Katar'ın Suriye konusunda ne kadar arka plandan kaldığı daha rahat anlaşılabilir.
Umman'ın Riyad'ı rahatsız eden bu tarafsız- görüntüsünün, dengeler için oynadığı bir rol mü olduğunu yoksa ''bağımsız ülke'' imajı mı oluşturduğunu ilerleyen yıllarda daha net olarak göreceğiz.
emraah.usta @yahoo.com
@Emr_Usta