Tevhid Baştürk- Büşra Selvi
New York ve İstanbul birçok benzerliğe sahip iki kent. Her ikisi de su kenarlarına kurulmuş dünyanın en büyük şehirlerinden. Çeşitliliğin sembölü konumunda olan bu iki şehir dünyanın her kesiminden ve kültüründen insana ev sahipliği yapıyor. Geçtiğimiz ay İstanbul Gezi Parkında yaşanan ve şehre büyük zarar veren protesto gösterileri New York'ta yaşansa neler olurdu?
Protestoları anlamak için ABD'de bir alanla kıyaslama yapmak iyi olacak.
Times Meydanı'nın yakınında bulunan Bryant Park 39 bin metrekareyle New York'un en küçük parkı. Times Meydanı Taksim gibi şehrin merkezinde bir turist merkezi. Gezi Parkı da yaklaşık 38 bin metrekarelik alanıyla Bryant Park gibi küçük bir park. Protesto Türkiye'de de Birleşik Devletler'de de yasal bir hak.
Her iki ülke de yasal hak olan protesto ve gösteri hürriyetini bir takım ilke ve kurallara bağlamış. Birleşik Devletler'de de Türkiye'de de ortak alanlarda protesto yapmak için izne gerek yok. ABD ve Türkiye burada tamamen aynı hukuksal düzenlemeye sahip.
Kaldırım işgali yasak, sese izin yok
Amerika'da kaldırımı ya da sokağı işgal etmeden, tek başınıza veya kitelesel olmayan küçük bir grupla, izin almadan, umuma açık olan yerlerde grev sözcüsü olabilirsiniz ya da broşür dağıtabilirve protesto hakkınızı kullanabilirsiniz. Fakat gösterilerde kaldırım ya da sokak işgal ediliyorsa ya da etmek planlanıyorsa ilgili yerel idari birimlerin izni alınmadan bu hak kullanılamaz.Amerika'da protestocular gürültü kirliliği konusunda özgür değiller! Gösterilerde yüksek ses sınırlaması var.
14 Temmuz günü Fethullah Gülen'e karşı yapılan protestoyu yakın zamanda yaşanmış bir olay olarak buna örnek gösterebiliriz. Polis, konut yakınlarında korna çalınmasına ve gürültülü protesto yapılmasına izin vermedi. Aslında aynı yasal düzenlemeler Türkiye'de de geçerli. Fakat ABD'de polis uygulamaları daha net ve yasalara daha uygun. Yasa ile uygulama arasında bir gevşeklik yok.
"Yasadışı protesto"
Taksim Meydanında yaşanan protestolar Times Meydan'ında yaşansaydı, 42. Sokağın ve diğer sokakların kapanması ayrıca yaya ve araç trafiğinin aksaması gündeme gelecekti. Ve yerel idari birimden izin alınmaması durumunda bu protestolar Birleşik Devletler'de "yasadışı protesto" olarak kategorize edilirdi.
Böyle bir durumda Times meydanında büyük kitlesel bir gösteri girişimi ABD yerel oteriteleri tarafından polis gücü kullanılarak dağıtılırdı.
Birleşik Devletler haklar bildirgesi birinci maddesi kapsamında düşünüldüğünde yasal protesto hakkı kullanılırken çevredeki insanlara ya da mallara zarar verilmesi temel bir hakkın ihlali olarak karşımıza çıkar. Kimse protesto hakkını kullanırken diğer insanların temel haklarına zarar veremez. Yaşanması muhtemel şiddetten ya da insanlara ya da mülkiyete zarar veren doğrudan yasadışı aktivitelerden dolayı tutuklanabilirsiniz. Özgürlüğünüz başkalarına şiddet ve zarar vermeye döndüğü anda biter.
Polise taşı Times'da atsalar ne olur?
Protesto süresince şiddet büyük bir mesele olmuştu. Amerika ve Türkiye, protestoların ardından gelen zarar ve vandalizmin engellenmesi konusunda da çok benzer yasal düzenlemelere sahip. Bütün bu protestolar süresince, Türk halkı, göstericilerin kaldırımlardan sökülen taşlardan molotofkokteyline kadar her türlü cisimleri fırlattıklarına şahit oldu.
Aynı içerikte bir protesto yapıldığında Amerikan yasaları Türk yasalarına göre daha sert. HR347 yasasına göre, hükümet işlerinin ya da resmi çalışmaların engellenmesi veya aksatılması federal suç. Bu yasanın çiğnenmesi halinde 1 yıldan başlayan hapis cezası, silahlı olunması halinde 10 yıla kadar çıkabiliyor.
HR 347 yasası eyaletin, çeşitli sebeplerden izin vermediği yerlerde gösteri yapan sivillerin tutuklanmasına izin veriyor.
Protestolarda seçilmiş Başkana ve ailesine zarar vermeye yönelik slogan, afiş ve konusmalar ya da ikamet ve calışma mekanalarının güvenliğini tehdit edecek kışkırtma içeren davranışlar federal suç sayılıyor.( Code Title 18, Section 871.)
Gezi Protestoları Times Meydanı'nda yaşansaydı sonuçları ne olurdu?
HR 347 yasasıyla bir hükümet, gösterilerin ölçeğini ve yer aldığı alanları, Times Meydanı gibi ekonominin canlı olduğu bir yerde yaşandığını, göz önüne alırsa; hükümet işlerinin ya da resmi çalışmaların engellenmesi veya aksatılması olarak ele alınırdı.
Bu da Birleşik Devletler kamu oteritesinin izinsinsiz protestoları durdurmak için gereken gücü kullanmasını beraberinde getirirdi. Taşlarla, inşaat demirleriyle, molotof kokteyliyle veya başka silahlarla protestoya katılanlar 10 yıl hapis cezasıyla karşılaşır. Bu suç aletleri olmadan protestoya katılanlar 1 yıl hapis cezası alırlardı.
Birleşik Devletlerin protesto yasaları, Gezi parkı eylemlerini sadece yasadışı ilan etmez aynı zamanda sebep oldukları yıkım nedeniyle protesto dalgasını "Milli Güvenlik tehdidi" olarak ele alırdı. Birleşik Devletler kamu otoriteleri protestolara katılmayan vatandaşların özgürlük ve güvenliği için Türkiye'de olduğundan çok daha sert bir polis gücü ile vatandaşlarını protestoculara karşı korurdu.
(USASABAH)
