ABD Savunma Bakanı Chuck Hagel'in cumartesi günü başlayan Afganistan ziyareti sırasında Hamid Karzai tarafından kabul edilmesine rağmen Hagel ile Karzai'nin kameralar karşısına geçerek ortak basın toplantısı düzenlememesi, aradaki soğukluğun son işareti olarak algılandı. Afganistan Devlet Başkanlığı Sarayı basın ofisinden yapılan açıklamada, ortak basın toplantısı düzenlenmemesi konusunun kendileri ile bağlantısının olmadığı kaydedildi ve bir anlamda Washington yönetimi suçlandı.
Ancak basın toplantısı krizi, iki ülke arasındaki gerginlikte buz dağının görünen yüzü olarak ifade ediliyor. İki taraf, son dönemde birçok konuda birbirleri ile ters düştüler. ABD'nin kontrolünde bulunan Bagram Hapishanesi'nin Afgan tarafına devredilecek olması ve Hamid Karzai'nin hapiste tutuklu bulunanlardan bazılarının suçsuzluğunun ispatı halinde serbest bırakılacağını açıklaması, bu anlaşmazlıklardan birisi. ABD, tutukluların salıverilmesinin söz konusu olmadığında ısrar ederken, Karzai ise suçsuz olarak burada tutulduğuna inanılan kişilerin serbest kalacağı sözünden geri adım atmıyor.
"Karzai'nin "Taliban" yorumu ABD'yi kızdırdı"
ABD Savunma Bakanı Chuck Hagel'in Kabil'de bulunduğu sırada Afganistan Savunma Bakanlığı'nın önünde bir intihar saldırısı düzenlenmesi ve çoğu sivil 9 kişinin yaşamını yitirmesi sonrası Karzai'nin yaptığı açıklama da, gerginliği artıran faktörler arasındaki yeri aldı. Saldırı sonrası açıklama yapan Karzai, Taliban'ı bu tutumundan dolayı kınayarak eylemlerinin, Amerika ve Batılı ülkelerin ekmeğine yağ sürdüğünü ima emiş ve intihar saldırılarının "Amerikan işgalinin meşrulaşması" yönünde iyi birer örnek olduğunu vurgulamıştı.
Afganistan lideri ayrıca, Washington ile Taliban arasında doğrudan görüşmelerin ortaya çıkmasının ardından, kendisinin saf dışı bırakıldığı düşüncesi ile bir kez daha Washington'a sert bir şekilde tepkisini dile getirdi.
Taliban'ın etkin olduğu güney vilayetlerinden Helmand'a giden Karzai, burada yaptığı konuşmada hem ABD'ye hem de Taliban'a yönelik eleştirilerine devam etti. Karzai, "Taliban Paris'te ve diğer ülkelerde çay, kahve içiyor ama Afganistan'da kadın ve çocukları öldürüyor. Onların saldırıları ABD'nin Afganistan'da kalışını uzatmak için çok güzel bir fırsat" şeklinde hem Taliban'a hem de ABD'ye kızgınlığını ortaya koydu.
Karzai sözlerini şöyle sürdürdü:
"Amerika, Afganistan'ın madenlerine göz dikmiş durumda. Amerikalılar maden ihalelerini kendilerine vermemizi istediler. Ben de getirin kontratlarınızı dedim. Helmand'da çok fazla yeraltı zenginliği var. Burada araştırmalarını tamamlayıp fotoğraflar çektiler. Ama şu anda bizim onların faaliyetleri hakkında haberimiz olduğunu anladılar. Afgan hükümeti onların ne yaptığını biliyor" dedi.
"Özel kuvvetlerin çıkarılması talimatı"
Karzai'nin geçen ay' Afgan halkının arasına korku yaydığı, istikrarsızlığa neden olduğu ve kent sakinlerine zulmettiği gerekçesi ile Amerikan özel kuvvetlerinin iki hafta içerisinde Vardak ve Logar'dan çıkarılması talimatı da tarafları karşı karşıya getiren bir başka adımdı. Karzai'nin ayrıca Afganistan ordusunun yerleşim alanlarında düzenlenen operasyonlar sırasında sivil kayıplara neden olduğu gerekçesi ile NATO'dan hava desteği istenmesini yasaklaması da ayrı bir gerginlik konusu.
ABD ile Afganistan arasında stratejik ortaklık anlaşması imzalanmaması ise Obama yönetiminin 2014 sonunu beklediği şeklinde algılanıyor. Afgan uzmanlar, Karzai'nin ABD nezdinde artık kredisini bitirdiğini ve Washington'un 2014 seçimleri sonrası, uyum içerisinde çalışabileceği bir isimle bu anlaşmaya imza atmak istediğini dile getiriyor.
Ancak Hamid Karzai'nin 2014 sonrasında Afganistan'da asker bulundurmaya devam etmek isteyen ülkelerin Kabil hükümeti ile birebir anlaşma imzalaması gerektiğini dile getirmesi, Koalisyon Güçleri ile Karzai'nin arasının açıldığının bir başka işareti olarak yorumlanıyor.
Öte yandan Amerika'nın Afganistan'da devlet kurumlarına yaptığı finansal yardımları kesmesi ya da minimum seviyeye çekmesi birçok kurumun işlevselliğini yitirmesine neden oluyor.
2014 sonrası Afganistan'ı neler bekliyor?
Göreve geldiği 2002'den bu yana ABD ile sıcak ilişkiler kuran ve Afgan halkı ile Amerika arasında "tatlı sert" bir yönetim sergileyen Karzai'nin bir anda ABD karşıtı söylemler kullanması, Afganistan'daki bazı uzmanlara göre, seçim yatırımı olarak algılanıyor. 5 Nisan 2014'te yapılacak devlet başkanlığı seçimlerinde Hamid Karzai aday olmayacak ama adaylık için şimdiden yoğun bir kampanya yürüten ağabeyi Kayyum Karzai'yi destekleyecek.
ABD'nin bu aşamada kime destek vereceği henüz bilinmiyor. Zira seçimlere 1 yıldan biraz daha fazla zaman var. Ancak Kabil sokaklarındaki genel kanı, ya bir önceki seçimlerde Karzai'nin rakibi olan Abdullah Abdullah'ın ya da eski içişleri bakanı Hanif Atmarand'ın adının ön plana çıkacağı yönünde.
Diğer taraftan Özbek lider General Raşit Dostum, Hazara lider Muhammed Muhakkik, öldürülen Tacik komutan Şah Mesut'un kardeşi Ziya Mesut ve Mezarı Şerif Valisi Ata Nur'un oluşturduğu Cephe-i Milli de Ata Nur'un liderliğinde bir araya geliyor. Bu oluşumun içerisinde Peştuların olmamasından dolayı kazanma olasılıkları ise düşük görülüyor.
ABD öncülüğündeki NATO güçlerinin 2014 sonunda Afganistan'dan çekilecek olması, halkta ciddi endişelere sebep oluyor. Halkı en çok endişelendirense Taliban'ın yeniden eski gücünü kazanması olasılığı.
Bu arada NATO'nun Afganistan sözcüsü Dominique Medley, Anadolu Ajansı'na yaptığı açıklamada, 28 NATO ülkesinden 10'unun Afganistan'da asker bulundurmaya devam etmek istediğini söyledi. Medley, bu ülkelerin Afgan güvenlik güçlerinin eğitimi ve desteklenmesi gibi konularda yardıma devam edebileceğini ifade etti.
(AA)
