/USASABAH)
Nur Özkan Erbay / WASHINGTON DC
Daha önce Amerikan yönetiminin gizli yazışmalarını sitesinde yayınlayan Wikileaks şimdi de gölge CIA olarak anılan Teksas merkezli Stratfor'un e- postalarını yayınlamaya başladı.
Stratfor ise kendisini kamu ve özel sektör kuruluşlarına uluslararası ilişkiler, güvenlik, enerji, ekonomi konularında analiz ve raporlar hazırlayan "jeopolitik analiz kuruluşu" olarak tanımlıyor.
Wikileaks'de yayınlanan binlerce elektronik posta şimdi kamuoyunda Stratfor'un çalışma şekli, haber kaynaklarının neler olduğu, uzman olarak kimlerle çalıştığı, bilgi toplamada ne gibi yöntemleri kullandığı yolunda pek çok soruyu beraberinde getirdi.
2009-2011 yılları arasında İstanbul'da Stratfor'un Orta Doğu ve Güney Asya analisti olarak çalışan ve son yayınlanan e-postalarda adı geçen TÜSİAD Washington Temsilcisi Emre Doğru konuya ilişkin USASABAH'ın sorularını yanıtladı.
***
Wikileaks'in yayınladığı e-postlarla ilgili genel değerlendirmeniz nedir?
Wikileaks olması dolayısıyla tabi insanlarda soru işareti yaratıyor. Gizli kapaklı bir şeyler mi var ortada diye ama genelde kamuoyu tarafından bilinen; toplantılarda, konferanslarda konuşulan şeyler içeriği. Onun dışında başka birşey yok.
Sizin de Wikileaks'in yayınladığı belgelerde analist olarak isminiz geçiyor. İsminizin bu şekilde açığa çıkmasından dolayı bir çekinceniz var mı?
Yok, hayır dediğim gibi zaten konuşulan şeyler zaten kamuya açık şeyler. Belli bir konu çalışılırken o konunun uzmanlarına ulaşılır genelde. Olay bundan ibaret. Kamuya açık konular uzmanlarla görüşülüyor.
Açık kaynakların dışında farklı kanallardan bilgi toplama gibi bir durum söz konusu mu peki?
Hayır. Nasıl gazeteciler kendi bilgi ağlarını genişletmek için girişimde bulunurlarsa Stratfor uzmanları bunu yaparlar. Stratfor'un gölge CIA olarak bilinmesi daha önce bir dergi tarafından yapılan bir yakıştırma. Stratfor'un da bunu iyi bir pazarlama aracı olarak kullandığını söyleyebilirim. Emaillerin alınması, sitenin hacklenmesi, Wikileaks'de yayınlanması ve Stratfor'un da böyle bir ününün olması dolayısıyla medyanın ilgisini doğal olarak çeken bir konu başka bir şey yok.
"STRATFOR 'GÖLGE CIA' İSMİNİ KENDİNİ PAZARLAMAK İÇİN KULLANIYOR"
Stratfor'un gölge CIA tanımlamasını imaj olarak kullandığını söylüyorsunuz?
Şöyle söyleyeyim, ben sonuçta Stratfor'un bir analist olarak çalıştım, yönetimde vesaire yer almadım. Bu benim biraz içeriden, biraz dışarıdan bir gözlemimdir diyebilirim. Ama tabiki çalıştığım şirketin bütün konularına vakıf değilim, bu benim gözlemimdir. Gölge CIA olarak geçer, Stratfor'da bunu bir pazarlama aracı olarak kullanır, fakar en nihayetinde gözden kaçırmamak lazım ki Stratfor'da özel bir şirket ve bunu para kazanmak için yapıyor. Aboneleri var, bilgi toplar, analiz yazar, ilgilenenler aboneleri olur, para verir okurlar; beğenmeyenler okumaz, iyi, kötü, mantıklı, spekülatif bulanlar olur. Bilgi üreten bir şirket sonunda, bunun dışında da bir anlam aramamak gerekir diye düşünüyorum.
Çalışma şekliniz nasıldı bir analist olarak? Kimlerle irtibat kuruyordunuz? Stratfor daha özelde, derin bilgi, istihbarati raporlar hazırladığı iddiası ile ortada. Hangi kaynaklardan ediniliyor bu bilgiler açık istihbarat kanalları dışında?
Stratfor'un topladığı bilgilerin çok büyük bir bölümü zaten gazetelerde, açık kaynaklardan elde edilen haberlerdir. Onu iyi bir şekilde okur ve tasnif eder Stratfor analistleri. Bunun dışında konunun uzmanına ulaşmaya çalışır. Buradan alınan görüşler, fikir alışverişi değerlendirilir. Bunun dışında gerçekten bir gazetecinin yaptığının dışında çok fazla birşey yapılmaz. Yalnız konuyu tahlil etme aşamasında örneğin bir gazeteci olarak sizler birisinin söylediğini alır tırnak içerisinde yazabilirsiniz ama Stratfor biraz değerlendirir, doğru mu söylüyor, yalan mı söylüyor, bu ne anlama geliyor diye değerlendirmelerini yaptıktan sonra bir argümana ulaşıp yayınlar. Bu bazen doğru çıkar, bazen yanlış çıkar.
Manipülatif olduğu yönde de bazı tespitler var? Buna açık mı Stratfor'un yayın anlayışı?
Benim çalıştığım dönemde aman şöyle yansıtalım diye bir şeye tanık olmadım ama uluslararası politika ve ekonominin doğası gereği her şeyi tahmin etmek de mümkün değil. Yanıldığı noktalar varsa vardır. Dediğim gibi çok fazla yanıldığı nokta olursa insanlar okumaktan, para vermekten vazgeçerler. Aksi halde devam ederler. Genelde bu şekilde oluyor.
Stratfor'un merkezi Teksas'da bildiğimiz kadarıyla, siz nerede çalışıyordunuz?
Ben Türkiye'de, İstanbul'da çalışıyordum ama arada sırada Teksas'a gelip gidiyordum. İstanbul'da yaşarken Türkiye ile ilgili, bölge ile ilgili konuları enerji, güvenlik alanında bir düşünce kuruluşu nasıl çalışırsa öyle çalıştım. Washington'da biliyorsunuz birçok düşünce kuruluşu açık/kapalı toplantılar düzenlerler. Stratfor'da böyle bir şey bile yok. Uluslararası politik, jeopolitik konularda parçaları birleştirerek bir bütüne ulaşma yapmaya çalıştık, yaptığım şey oydu, olay bundan ibaret.
"GİZLİ KAYNAK HİÇ OLMADI"
Açık kaynaklar, haberler dediniz. Türkiye'de haberler dışında, bu bilgileri toplamadaki kaynaklarınız nelerdi peki ?
Konuyu bilen, gizli bilgiler aktaran bir kaynak söz konusu değil kesinlikle. En azından ben böyle bir şeye denk gelmedim.
Kaynaklar hep açık kaynaklar, herkesin ulaşabildiği bilgiler diyorsunuz?
Elbette, yaptığımız açık kaynaklardan gelen bilgilerden bir bütün oluşturmaktı. Nasıl bir argümanı vardır? Bu da bilgiyi edinenin takdir edeceği bir şey. Bir gazeteci başka birşekilde yansıtır, "Şurada şu oldu der" Stratfor ise "bu şu anlama gelebilir" der müşterisi için. Stratfor'a para veren insan da bunun peşindedir aslında. Bu sadece Türkiye için geçerli değil, Orta Asya olur, Orta Doğu olur.
Fakat Stratfor analizlerinde bu açık kaynaklar da belirtilmiyor?
Evet. Ben Stratfor'a girdiğimde bu kural vardı. Biliyorsunuz bazı gazeteler haberlerinde de kaynak belirtmez.
Son olarak eklemek istedikleriniz?
Benim Stratfor'da çalıştığım dönemde zaten herkes orada çalıştığımı biliyordu. Genel olarak bu konuda herhangi bir çekincem söz konusu değil. Yaptıklarımız kamuoyuna açıktı. Wikileaks'in bunları açıklaması bana sorarsanız Stratfor'u ne daha önemli yapar ne de daha doğru.
