(USASABAH ve Ajanslar)
ABD Başkan Yardımcısı Biden, Atina'ya giderken gazetecilere "Edindiğim izlenim Erdoğan'ın yaşadığı sağlık sorunlarının tamamen giderildiği yönünde. Son derece güçlü gördüm" dedi. İkili görüşmenin önemli bölümünü Irak konusunun oluşturduğu öğrenildi.
Amerikalı Birleşik Devletleri (ABD) Başkan Yardımcısı Joe Biden, Başbakan Erdoğan'ı çok sağlıklı gördüğünü söyledi. Biden, Türkiye ziyaretinin ardından Air Force Two adlı resmi uçağıyla Atina'ya uçarken beraberindeki gazetecilere konuştu. Biden, "Bana iyi göründü. Son derece güçlü gördüm" dedi.
"Edindiğim izlerim, Erdoğan'ın yaşadığı sağlık sorunlarının tamamen giderildiği yönünde. Son derece olumlu bir izlenimle ayrıldım" diye konuşan Biden, Erdoğan'ın kendisine kısa bir süre içinde işe döneceğini söylediğini belirtti. Öte yandan ABD'li üst düzey bir yetkiliye göre, Başbakan Erdoğan ile ABD Başkan Yardımcısı Biden'ın görüşmesinin yarıya yakın bölümünde Irak konuşulurken, PKK, Suriye, İran, Türkiye-İsrail, Kıbrıs, yeni anayasa süreci gibi konular da gündeme geldi. Amerikan yönetiminden üst düzey yetkili, Biden ile seyahat eden gazetecilere verdiği brifingde, Erdoğan'ın evinde genelde resmi ziyaretçi kabul etmediğini öğrendiklerini belirterek, kendilerini evinde kabul etmesinin "çok sıcakkanlı bir davranış" olduğunu söyledi. Yetkilinin verdiği bilgiye göre, normalde 45 dakika sürmesi planlanan görüşme iki saat sürdü. Amerikan heyetinin ayakkabılarını çıkarıp, terlik giyerek girdiği Başbakan'ın evindeki görüşme, Erdoğan'ın Biden ve heyetine, aile üyelerini tanıştırmasıyla başladı.
Yetkiliye göre, Başbakan Erdoğan görüşmenin başında Biden'ın Küresel Girişimcilik Zirvesi'nde yaptığı konuşmasını izlediğini ve beğendiğini söyledi. Erdoğan, Biden'ın, konuşmasında Türkiye ile ABD arasındaki ilişkiler ve Türk ekonomisinin kaydettiği ilerlemeye dair olumlu sözler sarf etmesini takdir etti ve daha sonra, Biden'dan, Irak'a düzenlediği ziyaret hakkında konuşmasını rica etti. Görüşmenin yarıya yakın bölümünü Irak konusu oluştururken, Biden, Irak seyahatiyle ilgili olarak Erdoğan'a ayrıntılı bilgi verdi. Biden, ABD'nin Irak'la bağını koparmayıp, tam tersine geliştirmekte olduğu ve bu ülkeyle ilişkilerinde ordu önderliğinden sivil önderliğe doğru değişim yaşandığı vurgusu yaptı. Biden, İran'ın Irak'taki etkisinin abartıldığını ve Iraklıların, İran başta olmak üzere dış müdahalelerden hoşlanmadıklarını da anlattı.
PKK konusu
Görüşmede, terör örgütü PKK konusu üzerinde de duruldu. Biden, ABD yönetimi olarak, PKK ile mücadelede Türkiye'yle yakın çalışacakları yönündeki kesin taahhütlerinin altını çizerken, Irak'ın kuzeyindeki bölgesel yönetim dahil olmak üzere Iraklılardan da Türkiye, ABD ve Irak'ın ortak sorunu olan bu meseleyle mücadelede ciddi olduklarını duyduğunu aktardı.
Yetkili, "İncirlik'te konuşlanan Predatörlerin nasıl kullanılacağı konusu ele alındı mı? Biden Başbakan Erdoğan'a, Türkiye'nin kuzey Irak'taki PKK kamplarına operasyonları konusunda bir şey söyledi mi?" sorusu üzerine şunları kaydetti: "Biden'ın, ABD'nin, PKK sorunu ile mücadelede Türkiye'ye yardım etmeye olan bağlılığını dile getirdiğini söylemenin dışında, bu konuda başka bir detaya girmeyeceğim. Biden ayrıca, egemenliğin tabii ki Irak için çok önem taşıdığını ve Iraklıların hem ulusal düzeyde, hem de özellikle bölgesel Kürt yönetimi düzeyinde, PKK'ya baskı uygulamada atabilecekleri her adımı atmalarının en önemli şeylerden biri olduğunu belirtti." Yetkili, "Türkiye'nin kuzey Irak'taki operasyonları devam ederse, Irak'ın istikrarı açısından bu bir problem yaratır mı?" sorusu üzerine de, "PKK sorununun Türklere karşı daha fazla şiddete ve diğer sorunlara yol açmayacak biçimde etkili bir şekilde ele alınması, Irak'taki ulusal hükümetin, bölgesel Kürt yönetiminin ve Türklerin, herkesin çıkarına" dedi.
İran'a baskı
İran konusunda ise Biden, İran'ın bölgedeki etkisinin azalmakta, izolasyonunun ise artmakta olduğu şeklindeki değerlendirmelerini dile getirdi. İran'ın "nükleer silahların yayılmasının önlenmesi anlaşmasına ve nükleer programları konusunda uluslararası topluma karşı yükümlülüklerine aldırış etmemesi, Tahran'daki İngiliz Büyükelçiliğine saldırı, Suudi Arabistan Washington Büyükelçisine suikast planı" gibi eylemlerinden örnekler veren Biden, bunların İran rejiminin bölgedeki izolasyonunun daha da artırdığını söyledi. Biden, ABD Başkanı Barack Obama'nın, göreve ilk geldiğindeki İran'a açılma çabalarına karşılık görmediklerini hatırlatarak, dünyanın bu açılımı gördüğünü ve bunun, geçmişteki "ABD'nin İran'la diyaloğa geçmeye çalışmadığı ve bu yüzünden İran yerine aslında ABD'nin izole olduğu" yönündeki bazı anlayışları da tersine çevirdiğini belirtti. Biden, bunun sonucunda da şu anda, İran'a baskı uygulamada uluslararası boyutta "yakın tarihin en geniş koalisyonunun" kurulduğuna dikkati çekti. Biden, İran'ın tavrını değiştirmenin en uygun yolunun baskıyı sürdürmek olduğunu ifade etti.
Üst düzey yetkili, "Biden, Türkiye'nin İran'a daha fazla yaptırım uygulaması çağrısı yaptı mı?" sorusuna cevaben, Biden'ın, yaptırımların İran üzerinde gözle görülür etkide bulunduğunu söylediğini aktardı.
Türkiye'nin de bu yaptırımlara katıldığını ve bunu önemli bulduklarını belirten yetkili, yaptırımlara dair spesifik bir konuşmanın olmadığını belirtti. Yetkiliye göre, görüşmede kısaca Suriye konusu da konuşuldu. Bu kapsamda Biden, Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad'ın, kendi halkını öldürmeleri nedeniyle sorun ve istikrarsızlığın kaynağı olduğu belirterek, Esad'ın iktidarı terk etmesi gerektiği yönündeki uluslararası konsensüsün giderek büyüdüğüne dikkati çekti. Yetkili, Türklerin bu konsensüsün oluşturulmasında öncülük yaptığını belirtti.
Türkiye ve İsrail
Biden, görüşmede, Türkiye'nin İsrail ile ilişkilerinden de sözü açtı. Türkler ve İsraillilerin, ilişkilerini güçlendirecek fırsatların arayışı içinde olacakları ve aralarındaki gerginliklerin üstesinden gelecekleri yönündeki umudunu dile getiren Biden, ABD'nin iki yakın dostu ve ortağının iyi geçinemiyor olmasının kendilerini üzdüğünü ve iki tarafı da ilişkilerini güçlendirecek fırsatları arama yolunda teşvik etmeyi sürdüreceklerini kaydetti. Üst düzey yetkili, bir gazetecinin, "İsrail konusundaki sözlerinizde kızgınlıktan çok bir üzüntü dile getiriyor gibisiniz" sözleri üzerine, "Evet, tabii ki bu kızgınlık ifadesi değil" dedi.
Yetkili, "Biden, 'bakın, bu sorunu çözmelisiniz' gibi bir söylemde bulunmadı mı yani?" sorusunu da şöyle yanıtladı: "Bunu söyleyecek bir pozisyonda değiliz. İlişkilerinde şu anda bazı gerginlikler yaşayan iki yakın dostumuz ve ortağımız var ve yardımcı olup olamayacağımıza bakmak istiyoruz, yardımcı olmak niyetindeyiz. Aynı şeyleri İsraillilere de söylüyoruz, 'ilişkilerinizi güçlendirmek için her fırsatı değerlendirmenizi umuyoruz' diyoruz. Türkiye ve İsrail'in son günlerde, Van'daki deprem, Gilad Şalit ve diğer konularda ileriye dönük attıkları bazı olumlu adımlar var. Ancak biz ideal olarak, bu iki ülkenin tamamen normal bir ilişkiye döndüğünü görmek istiyoruz."
Görüşmede Mısır'daki seçimler, Libya, Balkanlar, Kosova ve Bosna konuları da ele alınırken, Biden, Kıbrıs ve Heybeliada Ruhban Okulu konularını da masaya getirdi. Kıbrıs konusunda Biden, BM himayesindeki müzakerelerde gerçek ilerleme sağlayacakları umudunu dile getirdi ve bu süreci desteklemek için ellerinden geleni yapmaya hazır olduklarını vurguladı. Biden, Heybeliada Ruhban Okulu'nun yeniden açılmasını umduğunu ifade etti ve Başbakan Erdoğan'ın, azınlık mallarının iadesi konusunda attığı adımları överek, bu adımları çok önemli bulduğunu söyledi.
Biden ayrıca, Türkiye'deki anayasal reform sürecinden takdirle söz ederken, bunun Türkiye'deki dini özgürlükleri daha da geliştireceği ümidini ortaya koydu. Türkiye-Ermenistan ilişkilerinin de konuşulduğu görüşmede Biden, protokollerin TBMM'nin gündemine getirilmesiyle, Türkiye'nin önümüzdeki aylarda adım atabileceğini umduğunu söyledi.
PEYNİR-ZEYTİN ALDI, KEBAP YEDİ
ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden, Türkiye'den ayrılmadan önce Samatya Meydanı'nda esnaftan Türk lirasıyla alışveriş yaptı, öğle yemeğinde kebap yedi. Biden'ın yemeklerden en çok fıstıklı kebabı beğendiği ancak kilo almamak için fazla yemediği belirtildi. Dün saat 12.30'da konakladığı Hilton Oteli'nden çıkarak Fatih Samatya Meydanı'na giden Biden, yoğun güvenlik önlemleri altında esnafı ziyaret ederek alışveriş yaptı. Önce girişteki midyeciye uğrayan, daha sonra lokumcudan bir kutu Türk lokumu alan Biden, balıkçıya 'Hayırlı işler' diledi ve Samatya Kasabı ile sohbet etti. Daha sonra Mevsim Manavı'na giden Biden, buradan ayva, nar, muz, elma ve Washington portakalı aldı. Manav Sadık Öztürk, Biden'ın uzattığı parayı almadı; meyvelerin ikramı olduğunu söyledi. Bunun üzerine teşekkür eden Biden, Öztürk'e bir rozet hediye etti. Semtin girişindeki "Namlı Pastırmacı"dan Ezine peyniri, Bursa yöresine ait siyah ve yeşil zeytin ile Malatya karakovan balı alan Biden gazetecilere alışveriş poşetini de gösterdi. Biden'ın bu alışverişinde 24 Türk Lirası harcadığı öğrenildi. Biden, daha sonra meydandaki Turuncu Büfe'ye uğrayıp çalışanlarla sohbet etti. Biden, kendisine kolonya ikram eden Hacı adlı çırağı öptü ve başını okşadı. Büfenin sahibi Turgay Güre'ye "İşleriniz nasıl" diye soran Biden, Güre ve Hacı'yı ABD'ye davet etti. Güre, kasadan aldığı 5 TL'yi Biden'a imzalatmak istedi. Biden, "Bu, bizim ülkemizde suçtur" dedi ancak parayı imzaladı. Biden, çalışanlara, üzerinde ABD bayrağı olan bir rozet ile madalyon verdi.
Fıstıklı kebabı beğendi
Ardından Develi Restoran'ta öğle yemeği yiyen ABD Başkan Yardımcısı'na meze, içli köfte, fındık lahmacun, fıstıklı kebap, patlıcan kebap, alinazik kebabı, pastırmalı humus, baklavadan oluşan menü ikram edildi. Restorandan bir paket antepfıstığı alan Biden, en çok fıstıklı kebabı beğendiğini söyledi. Restoranın sahibi Nuri Develi, "Bizi tercih etmesi bizim için büyük bir onur oldu. Kendisine yöresel lezzetlerimizi sunduk. Hepsinin lezzetli olduğunu söyledi. Ancak kilo almaktan şikâyetçi olduğunu belirterek fazla yemedi" dedi. Restoranın özel defterini imzalayan Biden, "Misafirperverliğiniz için çok teşekkürler. Yemekler çok lezzetliydi. Buraya tekrar gelmeyi umuyorum" diye yazdı. Çıkışta, elini midesine götürürek, yemeklerin çok lezzetli olduğunu işaret eden Biden, esnafı selamlayarak ayrıldı. Türkiye ziyaretini tamamlayan Biden, Yunanistan'a gitti.
